Në shpërputhje me frymën pesimiste të këtij shkrimi dhe me natyrën time pesimiste, në këtë pjesë të këtij shkrimi, jo pa sforco, do të mundohem të jem më optimist. Pavarësisht se ne shqiptarët kemi krijuar një imazh verbues për veten, të mbështetur në mite e gënjeshtra, i cili na shërben si strofull prehjeje e ngushëllimi për çdo dështim tonin gjatë gjithë historisë e deri më sot, ne duhet ta kuptojmë që për të shpresuar se ndonjëherë do të ecim krah për krah me botën e qytetëruar, duhet ta rrënojmë këtë strofull imagjinare dhe duhet ta ndërtojmë ndërtesën tonë reale bashkëkohore. Pra, fillimisht duhet ta pranojmë të vërtetën për ne ashtu siç është, lakuriq, dhe duhet të pushojmë së vajtuari për të kaluarën e duhet të pushojmë së mallkuari të tjerët për gjendjen tonë në të shkuarën e në të tashmen, sepse përgjegjësi kryesor për gjithë ç’na ka ngjarë, ç’po na ngjet e ç’do t’na ngjasë jemi vet ne. Vetëm nëse pajtohemi me këtë, atëherë pas kësaj zgjidhja është e thjeshtë, sigurisht jo e lehtë. E thjeshtë për ta prezantuar, por jo e lehtë për ta zbatuar, sepse, pavarësisht se nuk na duhet shumë kreativitet, na duhet shumë kurajë, vizion, vullnet, guxim e punë.

Gjëja kryesore dhe pakrahasueshëm më e rëndësishmja që duhet të bëjmë është transformimi i sistemit edukativo-arsimor shqiptar. Pra, jo “përmirësimi, ndryshimi a reformimi” i tij, por transformimi i këtij sistemi. Vetëm një sistem edukativo-arsimor i transformuar, pa mbeturinat e së kaluarës e pa sipërfaqësizmat bashkëkohore, por i cili me cilësi e përmbajtje është i krahasueshëm me vendet tjera të zhvilluara, mund ta shpëtojë shoqërinë shqiptare. Për ta arritur këtë duhet “t’i shpallim luftë” sistemit ekzistues.

Nëse flasim në terma teknikë e praktikë, fillimisht arsimin duhet ta shpallim krye-prioritet dhe së paku ta dyfishojmë buxhetin për arsim për disa vite për të investuar në personel profesional dhe infrastrukturë aq sa ka nevojë; duhet të rritet infrastruktura dhe shkollat të punojnë vetëm në një ndërresë dhe të kenë të gjitha hapësirat dhe kushtet e nevojshme që mundësojnë zhvillimin e potencialit të nxënësve; duhet t’i vlerësojmë mësimdhënësit ekzistues me kritere e standarde shumë të larta dhe të përjashtojmë pa mëshirë të gjithë ata që nuk janë të denjë për mësimdhënës; duhet të vendosim kritere e standarde ekstremisht të larta për ata që duan të bëhen mësimdhënës në të ardhmen, saqë më lehtë të jetë të bëhesh pilot ushtarak se mësimdhënës; këta mësimdhënës të mirë duhet t’i paguajmë me pagën më të lartë në sektorin publik dhe me paga të majme; ta fusim teknologjinë moderne në shkolla dhe t’i zhdukim librat, fletoret e tabelat ekzistuese primitive, në mënyrë që ta rikonceptojmë mësimdhënien e mësimnxënien; të mbyllim të gjitha universitetet ekzistuese, publike e private, për t’i rihapur vetëm ato institucione e drejtime të cilat i plotësojnë kushtet e kriteret ndërkombëtare të cilësisë; të investojmë në kushte e infrastrukturë që mundësojnë zhvillimin e shkencës e teknologjisë; ta shpallim teknologjinë fushë me prioritet dhe të investohet gjithçka që duhet për ta bërë fushën më atraktive dhe më perspektive në shoqërinë tonë; të financojmë pa asnjë hezitim shkollimin dhe studimet për talentet e të gjitha fushave në shkollat e universitetet më të mira të botës dhe pastaj t’u krijojmë kushte e t’i stimulojmë (jo t’i detyrojmë) që të kthehen për të kontribuar në zhvillimin e vendit e të shoqërisë në fushën e tyre të kompetencës; t’i shuajmë akademitë ekzistuese dhe t’i rikrijojmë ato vetëm për ato fusha e individë që i plotësojnë kushtet e kriteret më të larta ndërkombëtare për të qenë akademikë; të ndërtojmë legjislacion të detajuar që garanton sigurimin e cilësisë në arsim dhe që ndëshkon ashpër (edhe penalisht) të gjithë ata që cenojnë cilësinë në arsim, që prej mësimdhënësve në shkolla e deri te ministri i arsimit; të krijojmë mekanizma e fonde për përkrahjen dhe shpërblimin e më të mirëve të të gjitha fushave dhe niveleve; etj.. Këto e shumë teknikalitete të tilla, për të cilat kam shkruar e publikuar shumë shkrime e elaborate të detajuara, janë parakusht për t’iu afruar botës me arsim cilësor e të zhvilluar dhe për t’u përgatitur për një fazë tjetër të transformimit të arsimit, në të cilën bota e zhvilluar shumë shpejt do të futet. Në atë fazë të re, për shkak të zhvillimeve radikale teknologjike, shkolla e universiteti siç sot i konceptojmë më nuk do të ekzistojnë, do të jenë relikte të historisë. Nëse ne shqiptarët nuk e transformojë tani arsimin tonë, në mënyrë që të përgatitemi për transformimin e madh global të arsimit, atëherë më nuk do të jemi me dekada e shekuj mbrapa botës së zhvilluar, siç jemi tash në fushën e arsimit, por do të na ndajnë mileniume nga ajo botë, do të mbetemi njerëz e shoqëri para-historike krahasuar me botën e qytetëruar.

Gjithsesi, shoqëria jonë përveç arsimimit, aftësimit e shkathtësimit cilësor, para së gjithash ka nevojë për edukim të mirëfilltë, përmes së cilit fëmijët e të rinjtë tanë do të përgatiten si personalitete të shëndosha e me mendje kritike që nuk pranojnë asnjë të vërtetë pa ia nënshtruar vlerësimit, duke filluar nga vet ekzistenca e vet, si dhe të cilët do t’i nënshtrohen vetëm të vërtetës për të cilën binden me fakte e argumente, asnjë autoriteti tjetër pos saj. Vetëm një sistem edukativo-arsimor i tillë na garanton se gjenerata e ardhshme shqiptare do të jetë mendje-hapur, debatuese, argumentuese, kritike, vetë-kritike, racionale, objektive, ambicioze, punëtore, kompetente, konkurruese me botën, etj.. Çfarë është më e rëndësishmja, kjo gjeneratë e re shqiptare do të vetëdijesohej e do ta njihte, do ta pranonte e do ta përqafonte mirëfilli shenjtërinë e dinjitetit njerëzor dhe do të ishte në gjendje që me çdo kusht ta mbrojë këtë dinjitet, dinjitetin e vet individual e kolektiv.

E nëse e arrijmë këtë, që vërtet të kemi individë e shoqëri të mirë-arsimuar, të dinjitetshme e të vetëdijshme, atëherë vendi i shqiptarëve përkrah botës së qytetëruar do të jetë i garantuar, sepse një individ e shoqëri e mirë-arsimuar, e dinjitetshme dhe e vetëdijshme përdorë standarde të larta vlerësimi për veten dhe di e mund të rregullojë çdo sferë të jetës: arsimin, shkencën, politikën, diplomacinë, rendin, sigurinë, ekonominë, gjyqësinë, shëndetësinë, artin, kulturën, sportin, ambientin, turizmin, industrinë, teknologjinë, e gjithçka tjetër. Vetëm një shoqëri e tillë do të trajtojë e debatojë mirëfilli për çdo fushë e mbi çdo temë, do të përbendësojë e zbatojë me bindje vlera, parime e modele sjelljeje humane bashkëkohore, do të krijojë të mira e produkte materiale e jomateriale qytetërimore me vlerë universale, do t’i nënshtrohet vetëm të vërtetës dhe drejtësisë, do të mundësojë mirëqenie e mundësi zhvillimi për secilin, nuk do të lejojë që të cenohet liria e dinjiteti i vet asnjëherë, nga askush e në asnjë rrethanë, nuk do të jetë peng i të shkuarës as duke u krenuar me të mirat as duke u ndjerë keq me të këqijat e paraardhësve, nuk do t’i mbysë, sabotojë e përçmojë më të mirët e fushave, por do t’i përkrahë maksimalisht duke i konsideruar si minatorët më të mirë që mund ta gërmojnë e ta hapin rrugën që i shpie te bota e qytetëruar dhe e zhvilluar. Vetëm këta shqiptarë të ardhshëm do të mund të jenë, në kuptimin e plotë të fjalës, të qytetëruar, të emancipuar, të vetëdijesuar, të përndritur, të guximshëm, krenarë, atdhedashës e patriotë.

Në ndërkohë, duke e ditur se ne shqiptarët e kemi pasur dhe vazhdojmë ta kemi arsimin në gjendje shumë të keqe, duhet ta kuptojmë dhe të bindemi se përpjekja jonë individuale, shoqërore a institucionale për të rregulluar, përmirësuar e avancuar fushat e sektorët tjerë para se ta kemi rregulluar si duhet arsimin tonë, është përpjekje e kotë, naivitet, harxhim i kotë i energjisë dhe resurseve. Sepse nuk ka fushë a sektor që mund të rregullohet a të avancohet para se të jetë në rregull arsimi, i cili është furnizuesi kryesor dhe i vetëm, me gjithçka e për gjithçka, i të gjitha fushave dhe sektorëve tjerë të shtetit e shoqërisë. Të shpresosh se do të rregullosh fushat e sektorët tjerë pa e rregulluar arsimin është sikur të shpresosh se do të prodhosh bukë të mirë e cilësore kur brumin e ke të dobët, të mykur, me afat të skaduar. Kjo është përpjekje më e pashpresë se alkimia. Prandaj, në ndërkohë që të gjitha fushat e sektorët tjerë duhet t’i mbajmë vetëm në nivele mbijetese, gjithë përpjekja e energjia jonë individuale, shoqërore e institucionale duhet të përqendrohet vetëm në rregullimin, përmirësimin dhe avancimin e arsimit, përkatësisht në transformimin e sistemit tonë edukativo-arsimor në të gjitha nivelet e aspektet.

Deri atëherë, ne gjeneratat aktuale të rritura të shoqërisë shqiptare, duke qenë të mykur me primitivizëm, me injorancë, me mite, me legjenda, me inate, me urrejtje, me komplekse, me inferioritet, me padinjitetshmëri, me paragjykime, me stereotipe, me shabllone e me sipërfaqësizma, duhet vetëm të sigurohemi që të rinjtë tanë dhe gjeneratat tona të ardhshme të mos i infektojmë me veset e cilësitë tona primitive e mjerane dhe t’u krijojmë atyre atmosferë, liri, hapësirë, kushte e mundësi që të edukohen, të formësohen e të zhvillohen si çdo person e shoqëri që i përket botës së qytetëruar. Këtë ia kemi borxh shqiptarëve të ardhshëm dhe uroj e shpresoj që shqiptarët e ardhshëm nuk do të na mallkojnë që nuk e kemi kryer as këtë detyrim kaq të vogël ndaj tyre!

Qëndrimi im i tanietutjeshëm

Gjatë viteve të fundit kam qenë mjaft aktiv e prezent publikisht me shkrime në gazeta, në portale, në rrjete sociale, me prononcime për media, me pjesëmarrje në debate televizive. Gjithë ky kontribut imi për shoqërinë, nëse mund të quhet kontribut, pavarësisht se qëllimi im ka qenë ky, ka rezultuar me zero ndikim pozitiv për shoqërinë. Gjithë çfarë ka rezultuar nga kjo prezencë e imja publike është një popullaritet modest për mua, për të cilën gjë nuk jam fare i interesuar, dhe keqkuptim e keqinterpretim nga të tjerët, si dhe kritika, fyerje e akuza infantile nga të tjerët, të cilat nuk më interesojnë fare dhe me të cilat nuk kam kohë, energji as nerva të merrem.

Unë flas e shkruaj për patriotizmin e nacionalizmin si një vlerë universale, ku secili e konsideron kombin e vet të barabartë mes kombeve të tjera, me veset e virtytet e veta, dhe ndihmon në zhvillimin e kombit të vet, në mënyrë që t'i kontribuojë me veçoritë, vlerat e sukseset e kombit të vet heterogjenitetit dhe koloritit të llojit njerëzor në përgjithësi, pra përmes patriotizmin e nacionalizmin i kontribuon qytetërimit të vet dhe qytetërimit njerëzor në përgjithësi. Kurse në anën tjetër, disa e interpretojnë dhe konceptojnë kombin si fashizëm, nacizëm a luftë për supermaci ndaj kombeve të tjera, ndërsa disa të tjerë si folklorizëm, provincializëm, prapambeturi e primitivizëm.

Unë flas e shkruaj për individë, raste a periudha të caktuara historike me konsiderata të larta, me qëllim të promovimit të shembujve e modeleve të mira që ne duhet të ndjekim si shoqëri, ndërsa të tjerët këtë e interpretojnë si mitizim a hyjnizim që unë u bëj atyre. Unë gjykoj ashpër individë, raste a periudha të caktuara historike për shkak të mospërputhjeve filozofike, konceptuale, ideologjike, vlerore, etj. apo për shkak të pasojave negative që na kanë sjellë si shoqëri, ndërsa të tjerët e marrin këtë si inat personal a si urrejtje personale ndaj atyre.

Unë flas e shkruaj për fe si një ndër fenomenet më të hershme dhe më me ndikim në historinë e njerëzimit, si dhe argumentoj në mbrojtje të fesë që i përkas, njëjtë siç pres që secila fe të mbrohet me argumente nga pasuesit e vet, njëjtë siç pres që çdo agnostik a ateist të argumentojë kundër fesë në përgjithësi, por kjo nga të tjerët interpretohet si militant fetar, si urrejtës i feve tjera a i ateistëve, pavarësisht se mendësia ime nuk mund ta konceptojë idenë e të urryerit të dikujt për shkak të besimit, fesë a bindjes personale.

Unë flas e shkruaj për vlerën, rëndësinë e shenjtërinë e dinjitetit njerëzor si gjëja kryesore që e bën njeriun të dallojë nga qeniet tjera dhe si gjëja e vetme që është më e rëndësishme se vet jeta e njeriut, prandaj si e tillë nuk guxojmë të lejojmë që askush e asgjë të na cenojë dinjitetin, ndërsa të tjerët e interpretojnë këtë si thirrje për egomani, për egoizëm, për kokëfortësi, për anarki.

Unë flas e shkruaj për padrejtësitë e serbëve ndaj nesh e për privilegjet e padrejta që ata gëzojnë në Kosovë, përmes të cilave është bllokuar funksionimi normal i shtetit të Kosovës, ndërsa të tjerët e interpretojnë këtë si urrejtje timen etnike ndaj serbëve, pavarësisht se mendësia ime nuk mund ta konceptojë idenë e të urryerit të një populli a etnie të tërë.

Unë flas e shkruaj për arsimin e rëndësinë jetike që ai ka për shpëtimin e shoqërisë sonë nga injoranca e prapambeturia që na ka kapluar e me shpresën se dikush nga vendim-marrësit do të marrin parasysh kritikat, vërejtjet e propozimet e mia, ndërsa të tjerët e interpretojnë këtë thjesht si prezencë për ta zënë një vend në studio televizive apo në rubrikat e portaleve e gazetave.

Unë flas e shkruaj kritika ndaj ambasadorëve kur ata ndërhyjnë arbitrarisht e padrejtësisht në punët e institucioneve tona dhe kur sillen me arrogancë e kur na fyejnë, institucionet e qytetarët, me fjalët e sjelljet e tyre që tejkalojnë kodin etiko-profesional të diplomacisë, ndërsa të tjerët e interpretojnë këtë qëndrim anti-perëndimor, si shpallje luftë aleatëve të vendit, etj..

Unë flas e shkruaj kritika ndaj pushtetit për të bëmat e këqija e dëmet që i shkakton shtetit e shoqërisë, ndërsa të tjerët e interpretojnë këtë si kundërshtim e mohim të institucioneve. Unë përkrahi subjekte politike me të cilat kam përputhjeve filozofike, konceptuale, ideologjike, vlerore, etj., ndërsa të tjerët e shohin këtë si militantizëm partiak apo si interesim timin për t’u kyçur në parti politike përmes flirtit, thua se nuk do ta bëja këtë pa nevojën për flirt po të isha i interesuar.

Unë flas e shkruaj për standarde të larta që duhet t’i arrijmë si individë e si shoqëri, në mënyrë që të jemi të krahasueshëm me botën e avancuar dhe i përqesh ca arritje e suksese banale që ne i tejçmojmë, ndërsa të tjerët e shohin këtë si nihilizëm e si xhelozi ndaj sukseseve të të tjerëve. Harrojnë se nuk duhet të krahasohemi me mëhallët tona nëse duam të jemi të barabartë e konkurrues me gjithë botën.

Nuk është se nuk mund t’u përgjigjem këtyre keqkuptimeve, keqinterpretimeve, kritikave, fyerjeve e akuzave, por thjesht nuk ia vlen, sepse injorantëve kot ju jep sqarime. Në anën tjetër, debati për temë të njëjtë ditore e teknike kur palët kanë “frekuenca” të ndryshme me njëra tjetrën është krejt i padobishëm për shoqërinë, në mos i dëmshëm. Vetëm kur ne si shoqëri të konsumojmë debat të gjatë substancial e të gjithanshëm intelektual dhe të arrijmë një konsensus për të vërtetat, premisat, parimet dhe vlerat mbi të cilat do ta ndërtojmë shoqërinë tonë bashkëkohore (konsensusi pas debatit është i mundshëm dhe nuk përbën konformizëm), atëherë mund të ketë kuptim debati për tema e çështje ditore e teknike të caktuara dhe mund të jetë i dobishëm për shoqërinë. Deri atëherë, ato që ne sot i quajmë debate janë thjesht llomotitje, promovim individësh e përkëdhelje egosh. Andaj, personalisht, me gjithë dëshirën e madhe që nganjëherë ta shprehi mllefin ndaj idiotizmit e histerisë sonë kolektive, do të abstenoj nga pjesëmarrja në “debate” të tilla dhe nga çfarëdo lloj aktiviteti publik të natyrës së tillë, së paku për aq sa kohë sa do të mund ta përmbaj veten. Kjo nuk do të thotë se jam dorëzuar, absolutisht jo. Megjithëse i vetëdijshëm për kufizimet e aftësisë, dijes dhe fuqisë sime për të ndikuar pozitivisht në edukimin, emancipimin, vetëdijesimin, zhvillimin dhe avancimin e bashkë-qytetarëve të mi dhe kombit tim, unë do të vazhdoj të jap kontributin tim në këtë drejtim, sigurisht në mënyrën time, aq sa di dhe aq sa mundem.

Mesazhi im përfundimtar për shqiptarët

Flisni vetëm të vërtetën (Kuran, 33:70) dhe e vërteta do t’ju çlirojë (Bibël, Gjoni: 8:32)!

Zhvillimi i ynë si komb nuk mund të jetë më i shpejtë se progresi ynë në arsim. Mendja njerëzore është burimi ynë kryesor për zhvillim (Xhon Kenedi).

Mendoj, pra jam (Dekarti)! Gjithçka tjetër veç kësaj t’i nënshtrohet shqyrtimit, analizës, vlerësimit dhe debatit të mirëfilltë e të gjithanshëm para se të pranohet si e vërtetë.

Asnjëherë kompromis me dinjitetin njerëzor, pavarësisht rrethanave e pasojave (Muhamed Shkodra).

Paqe për shpirtin!

Trazim për mendjen!

P.S.:

1. Fryma e përgjithshme e këtij teksti lexuesit mund t’i duket nihilizëm, por nuk është nihilizëm. Është e vërteta jonë e hidhur, sigurisht në momente të caktuara e ekzagjeruar për të vënë më shumë në pah mangësitë e dobësitë tona, por jo aq e ekzagjeruar sa për ta shtrembëruar të vërtetën. Normalisht që përgjithësimet gjithmonë kanë përjashtime, por përjashtimet për nga vet definicioni janë përjashtim dhe të rralla, rrjedhimisht nuk e përmbysin të vërtetën e përgjithshme. Është e dukshme se në këtë shkrim kam përdorur standarde shumë të larta për vlerësim të çdo gjëje e çdokujt që ka qenë subjekt i trajtimin në këtë shkrim dhe kjo mund të duket e tepruar për lexuesin, por e vërteta është se ne ose duhet të krahasohemi me botën e zhvilluar (me qëllim që ta arrijmë atë) dhe të përdorim standardet e njëjta ose do të vazhdojmë të mbesim pjesë e “botës së fundit”. Dikujt mund t’i duket ky shkrim frustrim e zhgënjim, gjë që në fakt është, sepse nuk mund ta pranosh një të vërtetë të hidhur për veten pa u frustruar e pa u zhgënjyer. E rëndësishme është që ta njohim, ta pranojmë dhe të ndërmarrim masa që ta përmirësojmë realitetin e ardhshëm në mënyrë që ta ndryshojmë të vërtetën për vete.

2. Pesimizmit tim të shpërfaqur në këtë shkrim, përveç natyrës sime pesimiste, i ka kontribuar shumë edhe një fakt tjetër. Për fatin tim të keq, për më shumë se një dekadë i përcjell në detaje zhvillimet në fushën e arsimit në të gjitha vendet ku jetojnë shqiptarët, posaçërisht në Kosovë, dhe duke qenë edhe vet i përfshirë në shumë procese në fushën e arsimit (nuk besoj që aktiviteti im ka dhënë ndonjë rezultat përmbajtësor) e di shumë mirë gjendjen shumë të keqe e të pashpresë që e kemi në arsim, në të gjitha nivelet. Shumica e qytetarëve që nuk i përcjellin e nuk i njohin në detaje zhvillimet në arsim e nuk janë shumë të përfshirë në këto procese, përveç një përshtypjeje të përgjithshme se gjendja në arsim është e keqe, nuk e kanë as për së afërmi idenë se vërtet sa të mjerueshme e të pashpresë e kemi gjendjen në arsim dhe sa mbrapa vendeve të zhvilluara jemi në këtë aspekt. Edhe sikur prej sot shoqëria e shtetet tona shqiptare të fillonin përnjëmend të bënin gjithçka që duhet e si duhet për ta rregulluar arsimin tonë, sërish do të na duhej dekada për të arritur aty ku bota e zhvilluar është sot, në ndërkohë që deri atëherë bota e zhvilluar do të ketë ecur shumë përpara, në një fazë krejt tjetër të zhvillimit të arsimit. Fatkeqësisht, shoqëria e shtetet tona shqiptare as që e kanë ndërmend të investojnë përnjëmend në arsim, prandaj në një situatë të tillë nuk e di ku mund të gjej arsye për shpresë e optimizëm. Në një situatë të tillë optimizmi më rezulton binjak monozigot i budallallëkut.

3. E di që ndokush, ndoshta shumëkush, për shkak të këtij shkrimi do të më quaj agjent serbo-rus, anti-shqiptar a njeri që i urren shqiptarët, në ndërkohë që i gjithë ky shkrim, megjithëse kontribut imi modest për shoqërinë e kombin tim, është shpërfaqja e dashurisë më të madhe dhe më të sinqertë që një individ mund të ketë për kolektivitetin që i përket. Po ashtu, e di që po iu ra në sy ky shkrim të ashtuquajturve intelektualë e historianë shqiptarë, ata do të reagojnë në mënyrë histerike ndaj këtij shkrimi, me akuza, me sharje e me fyerje. Ca të tjerë “më racionalë” do të ofrojnë “fakte, dëshmi e argumente” demantuese, përkatësisht mite, legjenda e gënjeshtra, në të cilat edhe vet besojnë. Ca të tjerë do të gërmojnë për të ekspozuar ca të vërteta minore që s’janë gjë tjetër veç dëshmi shtesë se me çfarë të arriturash e suksesesh fminore krenohen të tillët dhe presin e kërkojnë që të gjithë të krenohemi me këto vogëlsira. E pritshme nga të tillët! Të falur janë nga ana ime për çdo akuzë, sharje e fyerje ndaj meje. Nuk do t’u përgjigjem. Nuk ia vlen asnjë mili-sekondë jete e asnjë elektron energjie të merresh me ata që i nënshtrohen çfarëdo autoriteti tjetër përveç të vërtetës dhe që përdorin standarde të ulëta vlerësimi për veten. Nuk ia vlen sepse të tillët për shkak të injorancës së tyre, egos së tyre e pseudo-patriotizmit të tyre janë në gjendje të bëjnë kurban edhe gjeneratat e ardhshme. Të tillë injorantë veç injorim meritojnë!

4. Megjithëse në këtë shkrim kam folur për shqiptarët, duhet thënë se as fqinjët nuk janë shumë më mirë se ne, edhe ata besojnë e jetojnë me mitet e mashtrimet e veta, prandaj Ballkani mbetet regjioni më i prapambetur në Evropë. Megjithatë edhe historia edhe aktualiteti i fqinjëve tanë dëshmon se ata kanë qenë e janë më mirë se ne në shumë fusha e drejtime. Sidoqoftë, fqinjët i kanë problemet e veta dhe le të ballafaqohen vet me to, nuk kam as mundësi e as interes të merrem me problemet e fqinjëve, sidomos jo tani që kemi mjaft probleme tonat.

5. Në këtë shkrim kam marrë pikëreferencë perëndimin, sepse në ditët tona perëndimi në përgjithësi përfaqëson qytetërimin më të avancuar dhe vlerat më universale njerëzore. Kështu që, jam plotësisht i vetëdijshëm që para perëndimit ka pasur me shekuj e mileniume qytetërime po kaq të avancuara për kohën e tyre dhe nuk i injoroj ato, vlerën dhe rëndësinë e tyre. Dhe e fundit në lidhje me këtë, kur flas për vlera perëndimore, fjalën e kam për vlerat që aktualisht i ka përbrendësuar dhe i promovon perëndimi, përndryshe ato në vetvete nuk janë as perëndimore, as lindore, as të askujt në veçanti, por janë vlera universale njerëzore.

6. Këtë shkrim me dëshirë do ta publikoja në mënyrë anonime, pa autor të ditur, në mënyrë që ky shkrim assesi të mos kuptohet e interpretohet nga lexuesi si dëshirë për vëmendje, si kompleks për t’u dukur ndryshe nga të tjerët, si person që merr pozën e intelektualit, si mjet ekspozimi e promovimi i vetes e si mënyrë e përkëdheljes së krenarisë sime, siç bëjnë shumica e atyre që shkruajnë sot. Nuk e kam lënë shkrimin anonim, sepse lexuesi do të mendonte se autori është frikësuar të identifikohet e të ballafaqohet me kundër-argumentet e kritikat që mund të pasojnë për shkrimin (nuk po pandeh se gjithë bota shqiptare do ta lexojë e do të merret me këtë shkrim timin). Ky do të ishte mesazhi më i keq që do të mund ta përcillja te lexuesi, prandaj nuk kam mundur ta lë shkrimin anonim. Me këtë nuk dua të them se kam shkruar diçka gjeniale, të jashtëzakonshme, origjinale, të guximshme. Thjesht kam shkruar për një të vërtetë, e cila e fragmentuar, e paelaboruar dhe e paargumentuar mirë qarkullon mes shqiptarëve, ndërsa unë thjesht e kam përmbledhur, e kam elaboruar dhe e kam argumentuar pak më shumë.

7. Kërkoj ndjesë e mirëkuptim për lëshimet e gabimet eventuale drejtshkrimore, pasaktësitë sintaksore e përdorimin e fjalëve të huaja, por ja që qytetërimi ynë ende nuk ka arritur që, as personave si unë që i kushtoj vëmendje e rëndësi jashtëzakonisht të madhe gjuhës amtare, të krijojë mënyra, mekanizma e sistem shkollimi që do të na mësonte ta zotërojmë gjuhën amtare në nivel të përsosur. Gjithashtu, qytetërimi ynë i arrirë vazhdon të na mbaj peng të një leksiku shumë të varfër të gjuhës sonë dhe asnjëherë nuk ka ndërtuar mekanizma e procedura për pasurimin e leksikut tonë, në mënyrë që ne të mos detyrohemi të përdorim fjalë të huaja në mungesë të fjalëve në gjuhën tonë apo për shkak të dëshirës që të mos i përsëritim shpesh të njëjtat fjalë tonat sa të bëhemi bezdisës.

8. Me kënaqësi do të përfshihesha në debat me cilindo person të përgatitur që është i gatshëm të debatojë për temat e çështjet e ngritura në këtë shkrim, edhe nëse do të kishte qëndrime të ndryshme e të kundërta me këto të miat, vetëm me kusht që të jetë mendje objektive, racionale e kritike, si dhe që nuk i nënshtrohet asnjë autoriteti tjetër përveç të vërtetës dhe që përdorë standarde të larta vlerësimi. Gjithsesi, pa dashur ta luaj modestin, sinqerisht as nuk besoj e as nuk pretendoj që unë jam i përgatitur e kompetent për debate të thella, përmbajtësore, të gjithanshme e origjinale, për të cilat kam bërë ftesë dhe kam këmbëngulur gjatë këtij shkrimi. Të konstatosh nevojën dhe të këmbëngulësh për debat është gjë e lehtë, por fakti që kam konstatuar nevojën dhe kam insistuar për debate të tilla nuk nënkupton se besoj ose pretendoj se unë jam i përgatitur e kompetent për debate të tilla. E fatkeqësisht, për aq sa i njoh unë shqiptarët, me ndonjë përjashtim të rrallë për ndonjë fushë, çështje a temë të caktuar, ndër shqiptarët nuk kemi fare mendje të tilla të përgatitur e kompetentë për debate të tilla, kështu që na mbetet të shpresojmë te gjeneratat e ardhshme.

Jusuf Thaçi

Prishtinë, më

4 qershor 2018

Për ta lexuar pjesën 4: Vetëmashtrimi për mendësinë e vlerat tona perëndimore, vizitoni linkun në vijim: https://papirusi.com/vetemashtrimet-rrenuese-te-shqiptareve-4-vetemashtrimi-per-mendesine-e-vlerat-tona-perendimore.